น้ำคร่ำน้อยตอนใกล้คลอดอันตรายไหม

ภาวะน้ำคร่ำน้อย (Oligohydramnios) คือ ภาวะที่คุณแม่ตั้งครรภ์มีปริมาณน้ำคร่ำน้อยกว่าปกติ น้ำคร่ำสำคัญต่อการเติบโตของทารกในครรภ์ ช่วยป้องกันอันตรายจากการกระทบกระเทือน ภาวะน้ำคร่ำน้อยอาจเกิดขึ้นได้ในทุกช่วงของการตั้งครรภ์ แต่หากคุณแม่ตั้งครรภ์น้ำคร่ำน้อยเกินไปในช่วงใกล้คลอด จากการทำงานของรกที่ไม่สมบูรณ์อาจส่งผลกระทบต่อทารกในครรภ์ ทำให้ทารกได้รับสารอาหารและออกซิเจนไม่เพียงพอ ส่งผลให้ทารกเจริญเติบโตช้า (Fetal Growth Restriction – FGR) และเพิ่มความเสี่ยงที่สายสะดือจะถูกกดทับระหว่างการหดรัดตัวของมดลูก ทำให้เลือดและออกซิเจนที่ส่งไปยังทารกลดลง อาจทำให้ทารกเกิดภาวะเครียดในครรภ์ (Fetal Distress) หัวใจเต้นผิดปกติ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต และอาจต้องทำการคลอดฉุกเฉิน

หากเกิดภาวะน้ำคร่ำน้อยในช่วงอายุครรภ์น้อยอาจทำให้เกิดการกดทับ ส่งผลให้ทารกมีรูปร่างผิดปกติ เช่น ใบหน้าผิดรูป แขนขาโก่งงอ หรือเกิดภาวะเท้าปุก ปอดพัฒนาไม่เต็มที่ (Pulmonary Hypoplasia) การตรวจครรภ์ตามนัดหมายกับสูตินรีแพทย์จึงมีความสำคัญ เพราะช่วยให้รับมือได้อย่างถูกวิธีและทันท่วงที

น้ำคร่ำคืออะไร

น้ำคร่ำ (Amniotic Fluid) คือ ของเหลวที่อยู่ภายในถุงน้ำคร่ำ มีหน้าที่ห่อหุ้มทารกในครรภ์ และมีบทบาทสำคัญต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของทารก

องค์ประกอบของน้ำคร่ำ

น้ำ ประมาณ 98%
สารอาหาร ได้แก่ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน
เซลล์ผิวหนังของทารก
ปัสสาวะของทารก
สารคัดหลั่งจากปอดของทารก

น้ำคร่ำมีหน้าที่สำคัญอย่างไร

ส่งเสริมการเติบโต น้ำคร่ำช่วยให้ทารกเคลื่อนไหวได้อย่างอิสระ ส่งเสริมการพัฒนาของกล้ามเนื้อและกระดูก
ป้องกันการกระทบกระเทือน น้ำคร่ำช่วยรองรับแรงกระแทกจากภายนอก ลดความเสี่ยงทารกได้รับบาดเจ็บ
ควบคุมอุณหภูมิ น้ำคร่ำช่วยรักษาอุณหภูมิให้คงที่ ทารกอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
พัฒนาปอด ทารกต้องฝึกหายใจโดยการสูดและขับน้ำคร่ำ ซึ่งช่วยพัฒนาปอดให้แข็งแรง
พัฒนาทางเดินอาหาร ทารกจะกลืนน้ำคร่ำ ซึ่งช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบทางเดินอาหาร
ป้องกันการติดเชื้อ น้ำคร่ำมีสารช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย
ขยายปากมดลูกเมื่อเจ็บครรภ์คลอด แรงดันน้ำในโพรงน้ำคร่ำช่วยขยายปากมดลูกเมื่อคุณแม่ใกล้คลอด

ปริมาณน้ำคร่ำของคุณแม่ตั้งครรภ์เป็นอย่างไร

ปริมาณน้ำคร่ำจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ตามอายุครรภ์
ปริมาณน้ำคร่ำสูงสุดอยู่ที่ประมาณ 800 – 1,000 มิลลิลิตร ในช่วงไตรมาสที่ 3 ภาวะน้ำคร่ำน้อยคือ มีปริมาณน้อยกว่า 500 มิลลิลิตร

น้ำคร่ำน้อยตอนใกล้คลอดอันตรายไหม

ภาวะน้ำคร่ำน้อยเกิดจากอะไร

การแตกของถุงน้ำคร่ำก่อนกำหนด
ความผิดปกติของทารกในครรภ์ เช่น ความผิดปกติของไต
รกเสื่อมสภาพหรือทำงานไม่เพียงพอ ทำให้การไหลเวียนของเลือดและสารอาหารไปยังทารกลดลง
โรคประจำตัวของคุณแม่ เช่น เบาหวานหรือความดันโลหิตสูง ภาวะครรภ์เป็นพิษ
การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) บางชนิด

ภาวะน้ำคร่ำน้อยมีอาการอย่างไร

คุณแม่ตั้งครรภ์สามารถสังเกตภาวะน้ำคร่ำน้อยจากอาการผิดปกติ ดังต่อไปนี้

ของเหลวไหลออกจากช่องคลอด
ทารกดิ้นน้อยลงมากกว่าปกติ
มดลูกมีขนาดลดลง
น้ำหนักตัวลดลง

น้ำคร่ำน้อยตอนใกล้คลอดอันตรายไหม

ภาวะน้ำคร่ำน้อยอันตรายต่อทารกในครรภ์อย่างไร

ภาวะน้ำคร่ำน้อยอาจทำให้เกิดอันตรายต่อทารกได้ อาทิเช่น

คลอดก่อนกำหนด ภาวะน้ำคร่ำน้อยเพิ่มความเสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด
ปอดของทารกไม่ขยาย ทำให้ทารกหายใจลำบากหลังคลอด
สายสะดือถูกกดทับ เมื่อน้ำคร่ำน้อย มดลูกอาจบีบรัดสายสะดือ ทำให้ทารกขาดออกซิเจน
ทารกเสียชีวิตในครรภ์ โดยเฉพาะช่วงอายุครรภ์น้อย ๆ เกิดจากน้ำเดิน มีพังผืดกดรัดส่วนอวัยวะของทารก
ทารกพิการ เพราะน้ำคร่ำน้อยที่เกิดจากภาวะน้ำเดินหรือแท้งคุกคามในไตรมาสแรก ทำให้เกิดพังผืดในถุงน้ำคร่ำ (Amniotic Band Syndrome – ABS) ถ้าไปกดรัดส่วนอวัยวะของทารก อาจทำให้ทารกถูกกดทับ ทำให้เกิดความพิการของอวัยวะ เช่น ใบหน้า แขน ขา มือ เท้าผิดรูป เป็นต้น

ดูแลคุณแม่ตั้งครรภ์เมื่อมีภาวะน้ำคร่ำน้อยอย่างไร

หากคุณแม่ตั้งครรภ์มีภาวะน้ำคร่ำน้อย สูตินรีแพทย์จะพิจารณาการรักษาภาวะน้ำคร่ำน้อยโดยขึ้นอยู่กับสาเหตุ อายุครรภ์ และสุขภาพของทารก โดยมีแนวทางการรักษาดังนี้

การเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด หากภาวะน้ำคร่ำน้อยไม่รุนแรงและทารกยังแข็งแรงดี แพทย์อาจทำการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิดด้วยการตรวจอัลตราซาวนด์เป็นระยะเพื่อติดตามปริมาณน้ำคร่ำและการเจริญเติบโตของทารก รวมถึงการตรวจสุขภาพทารกในครรภ์ (เช่น NST, BPP)
การเติมน้ำคร่ำ (Amnioinfusion) ในบางกรณีโดยเฉพาะในช่วงอายุครรภ์ 24 – 34 สัปดาห์ สูตินรีแพทย์อาจพิจารณาเติมน้ำเกลือเข้าไปในโพรงมดลูกผ่านทางหน้าท้อง เพื่อเพิ่มปริมาณน้ำคร่ำ ช่วยลดการกดทับสายสะดือและเพิ่มพื้นที่ให้ทารกเคลื่อนไหว
การรักษาภาวะสุขภาพของมารดา หากภาวะน้ำคร่ำน้อยมีสาเหตุจากโรคประจำตัวของมารดา เช่น ความดันโลหิตสูงหรือเบาหวาน การควบคุมและรักษาโรคเหล่านั้นอย่างเหมาะสมอาจช่วยให้สถานการณ์ดีขึ้น
การยุติการตั้งครรภ์ หากภาวะน้ำคร่ำน้อยรุนแรง ทารกมีภาวะสุขภาพไม่ดี หรืออายุครรภ์ครบกำหนดแล้ว แพทย์อาจพิจารณาชักนำการคลอดหรือผ่าตัดคลอด

คุณแม่ตั้งครรภ์ป้องกันภาวะน้ำคร่ำน้อยได้อย่างไร

ฝากครรภ์และพบแพทย์ตามนัดหมายอย่างสม่ำเสมอ
สังเกตอาการผิดปกติ เช่น น้ำเดินหรือทารกดิ้นน้อยลง
หากมีอาการผิดปกติควรรีบไปพบสูตินรีแพทย์ทันที

คุณแม่ตั้งครรภ์ไม่ควรมองข้ามภาวะน้ำคร่ำน้อย เพราะอาจส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ ควรหมั่นสังเกตตนเองและพบสูตินรีแพทย์ตามนัดหมาย หากมีอาการผิดปกติรีบแจ้งสูตินรีแพทย์ทันที เพื่อให้เจ้าตัวเล็กลืมตาดูโลกอย่างเติบโตและแข็งแรง

แพทย์ผู้ชำนาญด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์

นพ.ธีระ วัชรปรีชานนท์ สูตินรีแพทย์ เวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ ศูนย์สุขภาพสตรี โรงพยาบาลกรุงเทพ

สามารถคลิกที่นี่เพื่อทำนัดหมายได้ด้วยตนเอง

โรงพยาบาลที่ชำนาญด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์

ศูนย์สุขภาพสตรี โรงพยาบาลกรุงเทพ พร้อมดูแลคุณแม่ตั้งครรภ์จนถึงวันคลอดและหลังคลอด โดยสูตินรีแพทย์ ผู้ชำนาญการด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์และทีมสหสาขาที่มากด้วยประสบการณ์ คอยดูแลอย่างใกล้ชิดเพื่อให้คุณแม่และเจ้าตัวเล็กมีสุขภาพที่แข็งแรงพร้อมเติบโตอย่างสมบูรณ์