โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ รู้ให้ลึกก่อนตัดสินใจรักษา

โรคหลอดเลือดหัวใจตีบไม่เพียงแต่เป็นโรคที่พบได้บ่อย แต่ยังส่งผลถึงคุณภาพชีวิต รวมถึงอาจทำให้เกิดอันตรายถึงชีวิต โรคนี้เกิดจากการอักเสบเรื้อรังของหลอดเลือด ส่งผลให้เกิดการสะสมของคราบไขมัน พังผืด และหินปูน ซึ่งทำให้พื้นที่ด้านในหลอดเลือดแคบลง นำไปสู่การขาดเลือดของกล้ามเนื้อหัวใจ หากเกิดขึ้นเฉียบพลันอาจทำให้หัวใจล้มเหลว ความดันโลหิตต่ำ หัวใจเต้นผิดจังหวะ หากเป็นไปอย่างเรื้อรังอาจนำไปสู่ภาวะหัวใจอ่อนกำลังได้ ถ้าไม่รีบรักษาให้ถูกวิธีและทันท่วงที จึงควรทำความเข้าใจโรคหลอดเลือดหัวใจตีบอย่างถูกต้อง

โรคหลอดเลือดหัวใจตีบคืออะไร

โรคหลอดเลือดหัวใจตีบเกิดจากการอักเสบเรื้อรังและการเสื่อมสภาพของหลอดเลือด โดยผนังหลอดเลือดชั้นในเปลี่ยนสภาพเป็นคราบไขมัน พังผืด (Atherosclerotic Plaque) ส่งผลให้ผนังหลอดเลือดด้านในหนาตัวขึ้นและนำไปสู่โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดได้

อาการกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเป็นอย่างไร

อาการกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มอาการ ได้แก่

การขาดเลือดแบบค่อยเป็นค่อยไปและเรื้อรัง (Chronic Coronary Syndrome / Stable Angina) เกิดจากหลอดเลือดค่อย ๆ ตีบ เลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้น้อยลง เกิดการขยายตัวของหลอดเลือดฝอยเพื่อลดแรงต้านทานในหลอดเลือด และเพิ่มหลอดเลือดจากบริเวณอื่นมาช่วย ในระยะที่ร่างกายปรับตัวได้ ผู้ป่วยอาจไม่มีอาการกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดหรือมีอาการไม่มาก แต่เมื่อออกแรงมากหรือเจ็บป่วย กล้ามเนื้อหัวใจต้องการเลือดมากขึ้นเกินกว่าหลอดเลือดที่ตีบและกลไกการปรับตัวตอบสนองจะมีอาการ เช่น เจ็บหน้าอกขณะออกกำลังกาย ออกแรงมาก ยกของหนัก แต่หยุดพักแล้วดีขึ้น เมื่อโรคเป็นมากขึ้น อาการขาดเลือดจะเป็นง่ายขึ้น หนักขึ้น นานขึ้น ต้องพักนานขึ้นกว่าจะหาย รบกวนการทำกิจวัตรประจำวัน ผู้ป่วยที่กิจกรรมน้อยอาจเจ็บหน้าอกไม่ชัดเจนและเหนื่อยง่าย เนื่องจากแรงบีบตัวของหัวใจลดลงเพราะขาดเลือดไปเลี้ยงเรื้อรัง
การขาดเลือดแบบเฉียบพลัน (Acute Coronary Syndrome / Heart Attack) เกิดจากการฉีกขาดของแผ่นคราบไขมันในผนังหลอดเลือด ตามมาด้วยการอุดตันจากลิ่มเลือด ทำให้รูหรือพื้นที่หน้าตัดของหลอดเลือดลดลงอย่างมากในเวลารวดเร็ว ส่งผลให้กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดโดยขาดการปรับตัว ผู้ป่วยกลุ่มนี้จะมีอาการรุนแรง นอกจากเจ็บหน้าอกจะมีภาวะความดันโลหิตต่ำ น้ำท่วมปอด หัวใจเต้นผิดจังหวะ เนื่องจากกล้ามเนื้อหัวใจเสียการทำงานเป็นบริเวณกว้างอย่างรวดเร็ว

ภาพแสดงการเปรียบเทียบระหว่างการขาดเลือดแบบค่อยเป็นค่อยไป (stable angina) และการขาดเลือดแบบเฉียบพลัน (acute coronary syndrome)

ตรวจวินิจฉัยกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดอย่างไร

แนวทางการตรวจวินิจฉัยและรักษาภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลันค่อนข้างชัดเจนและไม่ซับซ้อน ประกอบด้วยการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ เจาะเลือด ฉีดสีสวนหัวใจ เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ เนื่องจากเป็นภาวะฉุกเฉิน ในส่วนของการตรวจวินิจฉัยเพื่อประเมินผู้ป่วยที่มีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเรื้อรังหรือคงที่จำเป็นต้องมีความสอดคล้องกันระหว่างอาการของผู้ป่วยและผลตรวจพบ อย่างแน่นหน้าอก เหนื่อย อาจมาจากสาเหตุอื่นที่ไม่ใช่หัวใจขาดเลือด เช่น เยื่อหุ้มหัวใจ หลอดเลือดแดงใหญ่ หรืออวัยวะอื่น เช่น ปอด กระเพาะอาหาร และในขณะเดียวกันการตรวจพบความผิดปกติทางหลอดเลือดหัวใจที่รุนแรงปานกลางหรือก้ำกึ่งอาจไม่ได้ทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการและไม่จำเป็นต้องได้รับการขยายหลอดเลือด

ตรวจประเมินหลอดเลือดหัวใจชนิดไม่รุกรานคืออะไร

การตรวจประเมินหลอดเลือดหัวใจชนิดไม่รุกราน (Non Invasive) ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น ทั้งการทำ Stress Echocardiography, Stress Cardiac Magnetic Resonance Imaging (Stress MRI) และ Coronary Computed Tomographic Angiography (CCTA) ซึ่งสามารถคัดกรองผู้ป่วยที่มีผลการตรวจปกติหรือผิดปกติเพียงเล็กน้อยออกไป โดยไม่จำเป็นต้องไปถึง การฉีดสีสวนหัวใจ (Coronary Angiography: CAG) ซึ่งเป็นการตรวจชนิดรุกราน (Invasive) และมีภาวะแทรกซ้อนมากกว่า แต่ในกรณีที่ผลการตรวจผิดปกติชัดเจนมักจะนำไปสู่การฉีดสีสวนหัวใจ ซึ่งเป็นมาตรฐานในการวินิจฉัยโรคหลอดเลือดหัวใจ