อาการเวียนหัวหลังแผ่นดินไหว... ไม่ใช่เรื่องคิดไปเอง

ภาวะที่เกิดขึ้นจริงและควรได้รับการดูแลทั้งทางกายและใจ

หลังจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวผ่านพ้นไป หลายคนอาจยังคงรู้สึกว่า

• พื้นยังสั่นอยู่
• ตัวเองโคลงเคลงหรือไม่มั่นคง
• เวียนหัว
• คลื่นไส้ โดยไม่มีสาเหตุทางร่างกายชัดเจน

อาการเหล่านี้มีชื่อเรียกในทางการแพทย์ว่า Post-Earthquake Dizziness Syndrome (PEDS) หรือ ภาวะเวียนศีรษะหลังแผ่นดินไหว ในภาษาญี่ปุ่นเรียกกันว่า じしんよい (Jishin-yoi) ซึ่งแปลว่า “เมาแผ่นดินไหว” สะท้อนถึงความรู้สึกคล้ายเมาเรือหรือเดินอยู่บนพื้นที่ไม่มั่นคง แม้แผ่นดินจะสงบแล้ว ภาวะนี้เป็นอาการ หลังแผ่นดินไหว ที่เกิดขึ้นได้จริง และควรได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม หากคุณกำลังประสบกับอาการเหล่านี้ อย่าลังเลที่จะปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง 

กลไกของอาการนี้เกิดจากอะไร?

แม้จะยังไม่มีคำอธิบายทางชีววิทยาที่ชัดเจน 100% แต่นักวิจัยเชื่อว่าภาวะนี้เกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน เช่น:

• การปรับสมดุลของระบบทรงตัวในหูชั้นใน (vestibular system) หลังแรงสั่นสะเทือน
• ความเครียด ความตื่นตระหนก และความไม่แน่ใจว่าจะเกิดแผ่นดินไหวซ้ำอีกหรือไม่
• การประมวลผลของสมองที่ยัง “จดจำ” ความรู้สึกไม่ปลอดภัย ส่งผลให้เกิดอาการทางกายตามมา

ภาวะนี้อาจเชื่อมโยงกับกลุ่มอาการที่เรียกว่า Persistent Postural-Perceptual Dizziness (PPPD) หรือแม้กระทั่ง ภาวะวิตกกังวลหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ ผลกระทบทางจิตใจจากแผ่นดินไหว 

อาการที่พบได้ในภาวะนี้

• เวียนศีรษะ รู้สึกพื้นเคลื่อนไหว แม้จะไม่มีแรงสั่นจริง (บ้านหมุนหลังแผ่นดินไหว)
• เดินไม่มั่นคง โคลงเคลง
• คลื่นไส้ อาเจียนเล็กน้อย
• หงุดหงิด เครียดง่าย
• นอนไม่หลับ หรือรู้สึกไม่ปลอดภัยขณะอยู่ลำพัง

หากคุณมีอาการเหล่านี้ ควรได้รับการประเมินจากแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสม 

ความเชื่อมโยงกับสุขภาพจิต

กลุ่มโรคนี้ไม่ใช่เพียงภาวะทางกายเท่านั้น แต่ยังมีรากฐานที่ลึกไปถึง ภาวะทางจิตใจหลังแผ่นดินไหว

• ความเครียดจากเหตุการณ์รุนแรงกระตุ้นให้ระบบประสาทอัตโนมัติตอบสนองเกินปกติ
• อาจเป็น “จุดเริ่มต้น” ของภาวะวิตกกังวล, Panic Attack หรือ PTSD
• หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแล อาจพัฒนาเป็นปัญหาสุขภาพจิตในระยะยาว การดูแล สุขภาพจิตหลังภัยพิบัติ เป็นสิ่งสำคัญ 

อาการที่ควรพบแพทย์ทั่วไป

• เวียนหัว จนเดินไม่ไหว
• คลื่นไส้ อาเจียนไม่หยุด
• เห็นภาพซ้อน หรือพูดไม่ชัด
• มีโรคประจำตัว เช่น หัวใจ ความดันสูง เบาหวาน

หากคุณมีอาการเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา 

อาการที่ควรพบจิตแพทย์หรือทีมสุขภาพจิต

• รู้สึกกลัวตลอดเวลา วิตกกังวลเกินเหตุ
• ตื่นกลางดึก ฝันร้าย หรือ Flashback ถึงเหตุการณ์แผ่นดินไหว
• หลีกเลี่ยงการออกจากบ้านหรือสถานที่เคยเกิดเหตุ
• มีอาการทางกายร่วมกับความเครียด เช่น ใจสั่น เหงื่อออก หายใจไม่อิ่ม
• เคยมีภาวะทางจิตเวชอยู่เดิม เช่น ซึมเศร้า หรือวิตกกังวล แล้วอาการกำเริบ

การดูแล อาการทางจิตใจหลังแผ่นดินไหว เป็นสิ่งสำคัญ หากคุณมีอาการเหล่านี้ ควรปรึกษาจิตแพทย์หรือทีมสุขภาพจิตเพื่อรับการช่วยเหลือ 

แนวทางการดูแลเบื้องต้น

• พักผ่อนให้เพียงพอ
• หลีกเลี่ยงการเสพข่าวซ้ำ ๆ เกี่ยวกับแผ่นดินไหว
• หากรู้สึกเครียด ให้ลองฝึกหายใจลึก ๆ และอยู่ในที่ปลอดภัย
• หากมีอาการมาก ควร พบแพทย์ เพื่อประเมินเพิ่มเติม และรับยาบรรเทา เวียนศีรษะ หรือลดความวิตกกังวล สามารถช่วยให้คุณจัดการกับอาการเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

ข้อสรุป

PEDS เป็นภาวะที่เกิดขึ้นได้จริง ไม่ใช่ “คิดมาก” หรือ “อ่อนไหวเกินไป” หากดูแลทั้งร่างกายและจิตใจอย่างเหมาะสม อาการมักจะดีขึ้นภายใน 1-2 สัปดาห์ แต่หากอาการรบกวนชีวิตประจำวัน อย่าลังเลที่จะขอความช่วยเหลือจากแพทย์หรือทีมสุขภาพจิต ที่ โรงพยาบาลกรุงเทพพัทยา เราพร้อมให้การดูแลและสนับสนุนคุณในการ รักษาอาการเวียนศีรษะ และ ผลกระทบทางจิตใจจากแผ่นดินไหว เพื่อให้คุณกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีอีกครั้ง