အသည်းကင်ဆာမဖြစ်ခင် သိထားသင့်တဲ့ သတိပေးလက္ခဏာများ

အသည်းကင်ဆာသည် ကင်ဆာအားလုံးတွင် သေဆုံးစေသော နံပါတ် (၁) အကြောင်းရင်းအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။ အမျိုးသားများတွင် အဖြစ်များဆုံး နံပါတ် 1 ကင်ဆာဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးများတွင် တတိယ အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာ အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ဖြစ်ပွားပါက သေဆုံးနိုင်ခြေ 87% သို့မဟုတ် ရှင်သန်ရန် အခွင့်အလမ်း 13% သာ ရှိသည်။သတိပေးသည့် လက္ခဏာ ရှိပါက၊ ကိုယ်အလေးချိန်လျော့ချပြီး ဝမ်းချုပ်တာကို သတိပြုသင့်ပါတယ်။ အသည်းကင်ဆာကနေ ကာကွယ်ဖို့ သတိထားပါ။

အသည်းအကြောင်းသိတယ်။

အသည်းသည် လူ့ခန္ဓာကိုယ်တွင် အကြီးဆုံးသော အတွင်းအင်္ဂါဖြစ်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အာဟာရများကို သိုလှောင်ရန် လုပ်ဆောင်သည်။ အူများမှစုပ်ယူသည်။ ကောင်းကောင်းအသုံးချပါ။ အသည်းမှ အာဟာရဓာတ်များကို စွမ်းအင်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲနိုင်သည် သို့မဟုတ် အမျိုးမျိုးသော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများကို ပြုပြင်ရန်အတွက် အသုံးပြုနိုင်သည်။ထို့ပြင် အသည်းသည် အာဟာရများ အထူးသဖြင့် အဆီများကို စုပ်ယူရန်အတွက် သည်းခြေရည်များကို အူအတွင်းသို့ လျှို့ဝှက်ထုတ်ပေးပါသည်။ ၎င်းသည် အရက်၊ မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် အဆိပ်အတောက်များကို ချေဖျက်ရန် လုပ်ဆောင်သည်။ ဆီးနှင့် မစင်မှတဆင့် စွန့်ထုတ်သည်။

အသည်းသည် အသည်းဆဲလ်များ (Hepatocyte)၊ သွေးကြောဆဲလ်များအပါအဝင် ဆဲလ်များစွာဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ သည်းခြေပြွန်၏ဆဲလ်များ ဤသည်းခြေပြွန်ဆဲလ်များသည် အသည်းအပြင်သို့ ပြန့်ပွားသည်။ ၎င်းတို့သည် သည်းခြေရည်ပြွန်များဖြစ်ပြီး သည်းခြေအိတ်နှင့် အူသိမ်အတွင်းသို့ သည်းခြေရည်များ ယိုစီးစေပါသည်။ ၎င်းသည် အသည်းထဲတွင် သူ့ဘာသာသူ ပေါက်ဖွားပြီး အခြားအင်္ဂါများသို့ ပြန့်နှံ့သွားပါသည်။ ဤဆဲလ်များမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကင်ဆာများသည် မတူညီသော အကြောင်းရင်းများမှ ဆင်းသက်လာကာ မတူညီသော ကုသမှုများနှင့် ကြိုတင်ခန့်မှန်းမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

အသည်းကင်ဆာ

အသည်းကင်ဆာတို့ ပါဝင်ပါတယ်။ အသည်းအတွင်းရှိ ဆဲလ်များမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကင်ဆာအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ တွေ့ရများတဲ့ အမျိုးအစား ၂ မျိုးရှိပါတယ် ။

1. အသည်းကင်ဆာသည် အသည်းအတွင်းရှိ သည်းခြေပြွန်ဆဲလ်များ Cholangiocarcinoma သည် အသည်းအတွင်းရှိ သည်းခြေပြွန်ဆဲလ်များမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကင်ဆာဖြစ်သည်။ အကြောင်းရင်းက အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီရောဂါ။ အရှေ့မြောက်ဒေသတွင် မကြာခဏတွေ့ရသည်။ အချဉ်ဖောက်ထားသော အစားအစာများတွင်ပါရှိသော nitrosamine ကဲ့သို့သော ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သော အစားအစာအချို့ကို စားသုံးခြင်းအပါအဝင်။ ဆေးလိပ်သောက်သော အစားအစာများ စသည်တို့သည် သည်းခြေပြွန်ဆဲလ် အသည်းကင်ဆာ အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ စောစီးစွာသိရှိရန် နည်းလမ်းကောင်းမရှိပါ။ ဒီလိုလုပ်တဲ့အခါ ကုသမှုက အတော်လေး ရှုပ်ထွေးပါတယ်။ ပြီးတော့ ကုသမှု ရလဒ်တွေက ဖြစ်သင့်သလောက် မကောင်းဘူး။ ထို့ကြောင့် ဤကင်ဆာအမျိုးအစားကို ကာကွယ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းမှာ ရေချိုငါးစိမ်းများနှင့် ဆားငန်ပါသော အစားအစာများကို စားသုံးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းဖြစ်သည်။
2. Hepatocellular အသည်းကင်ဆာ (Hepatocellular Carcinoma) ဤအသည်းကင်ဆာ အမျိုးအစားကို ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒေသတိုင်းတွင် တွေ့ရပါသည်။ Hepatocellular carcinoma ၏အကြောင်းရင်းများမှာ- အသည်းရောင်အသားဝါ B နှင့် C ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကူးစက်ခြင်း။ သွေးမှတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်သည်။ မိခင်မှသန္ဓေသားသို့ကူးစက်ခြင်း။ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် အသည်းဆဲလ်များအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသောအခါ ၎င်းသည် နာတာရှည်အသည်းရောင်ရောဂါ ဖြစ်လာနိုင်သည် သို့မဟုတ် ရောဂါလက္ခဏာမပြဘဲ အခြားသူများကို သယ်ဆောင်သွားနိုင်သည်။ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းကြောင့် အသည်းကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သော အခြားအကြောင်းရင်းများလည်း ရှိသေးသည်။ မြေပဲ၊ ငရုတ်သီးခြောက်၊ ကြက်သွန်ဖြူ နှင့် စီရီရယ် အမျိုးမျိုးတွင် ညစ်ညမ်းနေသော အဆိပ်အတောက်များ အပါအဝင် အသည်းအဆီဖုံးနေသည့် ကာလကြာရှည်စွာ ဖြစ်သော aflatoxin (Aflatoxin) ပါ၀င်သော မှိုများမှ ထွက်လာသော ဤဓာတ်သည် ဖြည့်စွက်စာ ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။ အသည်းရောင်အသားဝါဘီပိုးကူးစက် အသည်းရောင် အသားဝါ ကင်ဆာ ကာကွယ်ခြင်းတွင် အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီပိုး ကာကွယ်ဆေး ထိုးခြင်းနှင့် အသည်းရောင် အသားဝါ ဘီပိုး နှင့် စီ ပိုး ကူးစက်ခြင်း ကို ရှောင်ရှားခြင်း တွင် သွေး သို့မဟုတ် လိင် ဆက်ဆံခြင်း နှင့် အခြား ကင်ဆာ အမျိုးအစား များကြောင့် အသည်း ကင်ဆာ ဖြစ်ပွား နိုင်ခြေ ရှိသူများ ထံမှ သွေး သို့မဟုတ် လိင် ထိတွေ့မှု မှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း တို့ ပါဝင်သည်။ ဤကင်ဆာအမျိုးအစားသည် အာရှနိုင်ငံများထက် အနောက်နိုင်ငံများတွင် ပိုအဖြစ်များသည်။

အသည်းကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာများ

၎င်း၏အစောပိုင်းအဆင့်တွင် အသည်းကင်ဆာသည် လက္ခဏာမပြတတ်ပါ။ ဒါပေမယ့် ကင်ဆာက ပိုကြီးလာတဲ့အခါ လူနာတွင် လက္ခဏာများ ရှိနိုင်သည်။

• ပင်ပန်းသည်။
• အစားအသောက်ပျက်ခြင်း။
• ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း။
• ဝမ်းလျှောခြင်း။
• နံရိုး၏ညာဘက်ခြမ်းတွင် နာကျင်ခြင်း သို့မဟုတ် နာကျင်ခြင်း။
• ရင်ပူခြင်း။
• နာကျင်မှုသည် ညာဘက်ပခုံး သို့မဟုတ် ညာဘက်ပခုံးအောက်သို့ ပျံ့နှံ့သွားနိုင်သည်။

ကင်ဆာက အသည်းရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာကို ပိုပျက်စီးစေတဲ့အခါ ဒါမှမဟုတ် သည်းခြေပြွန်ကို ပိတ်ဆို့စေတယ်။ လူနာတွင် လက္ခဏာများ ရှိနိုင်သည်။

• အဝါရောင်ကိုယ်ထည်
• မျက်လုံးဝါတယ်။
• ဆီးသည် အဝါရောင်ရှိသည်။
• ဗိုက်အောင့်တယ်။
• ခြေထောက်တွေ ရောင်နေတယ်။
• အကြောင်းရင်းမသိရသေးသော အဆင့်နိမ့်ဖျား

***ကင်ဆာအဆင့်မြင့်လာသောအခါ အရိုးများကဲ့သို့သော အခြားအင်္ဂါများသို့ ပျံ့နှံ့သွားနိုင်သည်။

အသည်းကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာ

အသည်းကင်ဆာကို အစောပိုင်းအဆင့်တွင် တွေ့ရှိရန် စမ်းသပ်ခြင်း။ သည်းခြေပြွန်ကင်ဆာအတွက် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းတစ်ခုတည်းမရှိပါ။ အသည်းကင်ဆာနှင့် အသည်းဆဲလ်များအတွက်မူကား၊ အသည်းကို အာထရာဆောင်း စစ်ဆေးခြင်းဖြင့် စောင့်ကြည့်နိုင်သည်။ သို့မဟုတ် Alpha – Fetoprotein (AFP) ဟုခေါ်သော အသည်းကင်ဆာ အမှတ်အသားများအတွက် သွေးကို ၆ လမှ ၁၂ လ တစ်ကြိမ် စစ်ဆေးပါ အသည်းထဲမှာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အလုံးအခဲတစ်ခု ရှိနေတာကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ အသည်းကင်ဆာရောဂါကို CT စကင်န် သို့မဟုတ် MRI ဖြင့် စစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။အချို့ကိစ္စများတွင် အသားစဥ်စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ပါသည်။

အသည်းကင်ဆာကုသမှု

အသည်းကင်ဆာကုသမှု အသည်းကင်ဆာကို ကုသရာတွင် ကျွမ်းကျင်သော ဆေးအဖွဲ့ဖြင့် ကုသမှုအစီအစဉ်ရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ (Multidisciplinary Team) လူနာတစ်ဦးစီအတွက် သင့်လျော်သော နည်းလမ်းများကို ရှာဖွေပါ။  ခွဲစိတ်ကုသခြင်းကဲ့သို့သော အသည်းကင်ဆာအတွက် ကုသမှုပုံစံများစွာရှိပါသည်။သို့သော် အသည်းကင်ဆာသည် နာတာရှည်အသည်းရောင်ရောဂါ သို့မဟုတ် အသည်းခြောက်သောလူနာများတွင် တွေ့ရလေ့ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သေးငယ်သော အသည်းကင်ဆာလူနာများ၏ 20% ခန့်တွင် အသည်းခွဲစိတ်မှုကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ဒါပေမယ့် ပြင်းထန်တဲ့ အသည်းခြောက်တယ်။ အသည်းအစားထိုးကုသရန် လိုအပ်ပါသည်။ ဤအသည်း အစားထိုးကုသနည်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်မရှိသေးပါ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အသည်းအလှူရှင်တွေ အများကြီးမရှိသေးပါဘူး။ သို့မဟုတ် အသည်းကင်ဆာသည် ကြီးမားသော အဖုအထစ်ဖြစ်နေသော အခြေအနေမျိုးတွင်၊ သို့မဟုတ် အကျိတ်များစွာရှိပြီး အသည်းခွဲစိတ်မှု မလုပ်ဆောင်နိုင်ပါ။ ဓာတုကုထုံးထိုးဆေးများ အသုံးပြုနိုင်သည်။ ၎င်းသည် စိတ်ကြိုက်ကုသမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ (Personalized Treatment) အသည်းကင်ဆာအတွက် အထိရောက်ဆုံး ကုသမှုအဖြစ် လက်ခံထားသော ပစ်မှတ်ထားကုထုံး (Targeted Therapy) အမျိုးအစားများစွာကို အသုံးပြုပါသည်။ အသည်းကင်ဆာဆဲလ်များအပေါ် သီးခြားအကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော ကင်ဆာဆေးများကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့်၊ ထိရောက်သောကုသမှုနှင့် immunotherapy ဆေးဝါးများအသုံးပြုခြင်းအတွက် အသည်းကင်ဆာအလိုက် မျိုးဗီဇများကို ရှာဖွေခြင်းဖြင့် ပိုမိုတိကျသောကုသမှု (Precision Medicine) ကို ဦးတည်ရန် သုတေသနပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။ Immunotherapy အသည်းကင်ဆာကိုလည်း ကုသပေးနိုင်ပါတယ်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အသည်းကင်ဆာသည် အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ရောဂါလက္ခဏာမပြပါ။ ရောဂါလက္ခဏာများပေါ်လာသည်နှင့် ကုသရန်အခွင့်အလမ်းနည်းပါးသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်း၏အစောပိုင်းအဆင့်တွင် အသည်းကင်ဆာကို စစ်ဆေးခြင်း သို့မဟုတ် စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးခြင်းသည် ပျောက်ကင်းနိုင်ခြေ အမြင့်ဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်သည်။ အစောပိုင်းအဆင့် ကင်ဆာကို ရှာဖွေခြင်း။  မြင့်မားသော ရေဒီယိုကြိမ်နှုန်း (RF) သို့မဟုတ် မိုက်ခရိုဝေ့ဖ်လှိုင်းများမှ အပူ ဖြင့် ကုသခြင်း အပါအဝင်။ လှိုင်းများကို အသည်းအတွင်းရှိ ကင်ဆာအကျိတ်ထဲသို့ ထည့်သွင်းသော သေးငယ်သော အပ်တစ်ချောင်းမှ တစ်ဆင့် ပေးပို့သည်။ ၎င်းသည် 3 စင်တီမီတာထက်သေးငယ်သောအသည်းကင်ဆာများတွင်ထိရောက်သည်။

ကြီးမားသော သို့မဟုတ် အကျိတ်အများအပြားရှိသော အသည်းကင်ဆာတွင်၊ အသည်းခွဲစိတ်မှုကို မလုပ်ဆောင်နိုင်ပါ။ နည်းလမ်းကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ Chemotherapy ထိုးဆေး ၎င်းဓာတ်သည် အသည်းကင်ဆာအကျိတ်ကို အစာကျွေးသော သွေးစီးဆင်းမှုကို ပိတ်ဆို့စေသည်။ catheter ဟုခေါ်သော ပြွန်ငယ်ကို ပေါင်ခြံ သို့မဟုတ် လက်မောင်းရှိ သွေးကြောမှတဆင့် ထိုးသွင်းပါ။ အသည်းကို အစာကျွေးသော သွေးကြောများထဲသို့ TACE (Transarterial Chemoembolization) သို့မဟုတ် တစ်ခါတစ်ရံ TOCE (Transarterial Oil Chemoembolization) ဟုခေါ်သော နည်းလမ်းသည် အတူတူပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဓာတုကုထုံးဆေးကို အဆီအခြေခံသည့် lipiodol နှင့် ရောစပ်ထားသောကြောင့် သွေးကြောများကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ပိတ်ဆို့စေသော အရာဖြစ်သည်။ သွေးကြောများကို ပိတ်ဆို့ရန်အတွက် ထိုးဆေးများစွာ လိုအပ်နိုင်သည်။ ဆေးအများအပြားထိုးရန် လိုအပ်မှုကို လျှော့ချရန်အတွက် ဆရာဝန်များသည် SIRT (Selective Internal Radiation Therapy) ဟုခေါ်သော အသည်းအတွင်းပိုင်းမှ အလင်းရောင်ထုတ်လွှတ်ရန် အသည်းကို ထောက်ပံ့ပေးသော သွေးကြောများအတွင်းသို့ ရေဒီယိုသတ္တိကြွထိုးဆေးများကို အသုံးပြုမည်ဖြစ်သည်။ အသည်းသွေးပြန်ကြောများသို့

အသည်းကင်ဆာကို ကုသရာတွင် နောက်ထပ်တိုးတက်မှုမှာ အသည်းကင်ဆာကို ဖျက်စီးရန် ဓာတ်ရောင်ခြည် ဖြင့် ကုသခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ ဓာတ်ရောင်ခြည်စက်များသည် ဓါတ်ရောင်ခြည်၏ပြင်းထန်မှုကို ချိန်ညှိနိုင်ပြီး 3D သို့မဟုတ် 4D အလင်းများကို ပေးပို့နိုင်ပြီး ကင်ဆာမရှိသော အသည်းကို ထိခိုက်မှုနည်းစေသည်။ ထို့ကြောင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးကို အသည်းကင်ဆာကို ကုသရာတွင် SBRT (Stereo Body Tactic Radiation Therapy) ဟုခေါ်သော ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးကို အသည်းကင်ဆာကို ညွှန်ကြားသည့် ဓာတ်မှန်ရိုက်ရန် အီလက်ထရွန်အမှုန်အမွှားများကို အသုံးပြု၍ ပြန်လည်အသုံးပြုခဲ့သည်။ အသည်းကင်ဆာကို သေစေတယ်။ ထို့အပြင်၊ ပရိုတွန် သို့မဟုတ် ကာဗွန်အမှုန်များ (Heavy Ions) ကို အသည်းကင်ဆာကုသရာတွင် အသုံးပြုသည်။ မြင့်မားသောအာရုံစူးစိုက်မှုဖြင့် ရောင်ခြည်ဖြာရန် အချိန်တိုလေးသာ ကြာသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

အသည်းကင်ဆာကို ကာကွယ်ပေးတယ်။

• သည်းခြေပြွန်ဆဲလ်အသည်းကင်ဆာကို ကာကွယ်ခြင်း သည် အသည်းရောင်ရမ်းခြင်းမှ ကင်းဝေးစေပါသည်။ ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သော ပစ္စည်းများ စားသုံးခြင်း။ (နိုက်ထရိုဆာမင်း)
• Hepatocellular carcinoma ကာကွယ်ခြင်း သည် အသည်းရောင်အသားဝါ B ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းနှင့် သွေး သို့မဟုတ် လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှတစ်ဆင့် အသည်းရောင် B နှင့် C ပိုးကူးစက်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတို့ပါဝင်သည်။ အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီပိုး သယ်ဆောင်သူတွေဟာ အသည်းကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေရှိတဲ့ အချက်တွေဖြစ်ပါတယ်။ နာတာရှည် အသည်းရောင်အသားဝါ B နှင့် C ရှိသူများ၊ အသည်းခြောက်ရောဂါရှိသူများ အသည်းကင်ဆာ အမှတ်အသား AFP အတွက် ၆ လတစ်ကြိမ် အာထရာဆောင်းနှင့် သွေးစစ်ခြင်းများ ပြုလုပ်သင့်သည်။

အသည်းကင်ဆာသည် ကာကွယ်နိုင်သော ကင်ဆာဖြစ်သည်။ အစောပိုင်းအဆင့်များတွင် စစ်ဆေးမှု၊ စောင့်ကြည့်ပြီး တွေ့ရှိပါက၊ နည်းလမ်းကောင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး လူနာသည် ပျောက်ကင်းရန် အခွင့်အလမ်းရှိသည်။ နယ်ပယ်စုံတွင် ကျွမ်းကျင်သော ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ ပါ၀င်သော ကောင်းမွန်သော ကိရိယာတန်ဆာပလာကို ရွေးချယ်သင့်သည်။ ကုသမှုရလဒ်ကောင်းများရရှိရန် ဝေဒနာရှင်များကို ယခင်ကဲ့သို့ ပုံမှန်ဘဝသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိစေခြင်း။