Ung thư phổi

4 phút đọc
Ung thư phổi
Bangkok Cancer Hospital
Table of contents
  • Tầm soát ung thư
  • Nhóm nguy cơ trung bình
  • Các yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi
  • Chẩn đoán sớm

Tầm soát ung thư

Ung thư phổinguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư tại Thái Lan. Phần lớn các trường hợp ung thư phổi được phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị trở nên phức tạp và làm giảm đáng kể tỷ lệ sống còn của bệnh nhân.

Trước đây, việc tầm soát ung thư phổi chủ yếu được thực hiện bằng chụp X-quang ngựcxét nghiệm tế bào đờm. Tuy nhiên, các phương pháp này không mang lại hiệu quả cao trong phát hiện sớm, vì các nốt nhỏ trong phổi (như nốt dưới đặc hoặc nốt kính mờ) không thể được phát hiện rõ ràng qua X-quang.

Một nghiên cứu quốc gia về tầm soát phổi được thực hiện tại Hoa Kỳ vào năm 2011 đã chứng minh rằng chụp CT ngực liều thấp (Low-Dose CT Chest) là phương pháp tầm soát ung thư phổi hiệu quả nhất ở những người có nguy cơ cao, khi so sánh với X-quang ngực thông thường. Việc tầm soát định kỳ mỗi năm một lần bằng CT liều thấp có thể giảm tỷ lệ tử vong do ung thư phổi tới 20%.

Vì vậy, hiện nay nhiều tổ chức y khoa uy tín như Mạng lưới Ung thư Toàn diện Quốc gia (NCCN), Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO)Trường Đại học Bác sĩ Lồng ngực Hoa Kỳ (ACCP) đều khuyến nghị tầm soát ung thư phổi bằng chụp CT liều thấp cho nhóm người có nguy cơ cao, nhằm phát hiện sớm tổn thương và nâng cao hiệu quả điều trị.

Nhóm nguy cơ cao mắc ung thư phổi:

  1. Độ tuổi: từ 55-74 tuổi
  2. Đã hoặc đang hút thuốc
    Bạn có thể xem xét kiểm tra ung thư phổi nếu bạn có tiền sử hút thuốc trong vòng 30 gói/năm trở lên. Gói/năm được tính bằng cách nhân số gói thuốc bạn hút mỗi ngày với số năm bạn hút thuốc.
    • Hút hai gói mỗi ngày trong 15 năm
    • Hút một gói mỗi ngày trong 30 năm
    • Hút một gói rưỡi mỗi ngày trong 20 năm
  3. Ngừng hút thuốc chưa đầy 15 năm

Ngoài ra, nguy cơ mắc ung thư phổi còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như:

  • Tuổi tác
  • Giới tính
  • Chủng tộc hoặc yếu tố di truyền
  • Chiều cao và cân nặng (chỉ số BMI)
  • Trình độ học vấn, nghề nghiệp và môi trường sống
  • Tiền sử gia đình: Có người thân mắc ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc các loại ung thư khác

Nhóm nguy cơ trung bình

Những người thuộc nhóm có nguy cơ trung bình là những người đang hoặc từng hút thuốc với tiền sử hút thuốc 20 gói/năm, người hít phải khói thuốc thụ động hoặc sống trong môi trường ô nhiễm.

Các yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi

Khói nhang

Các nghiên cứu tại Trung Quốc cho thấy việc tiếp xúc lâu dài với khói nhang (incense smoke) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đường hô hấpung thư phổi. Vì vậy, những người có nguy cơ mắc ung thư phổi (tiền sử gia đình mắc ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen suyễn) nên tránh tiếp xúc với khói hương.

Bụi mịn

Thuật ngữ hạt mịn hay bụi mịn đề cập đến những hạt bụi hoặc giọt chất lỏng siêu nhỏ trong không khí, có kích thước 2.5 micromet hoặc nhỏ hơn. Bụi mịn chủ yếu phát sinh từ khí thải xe cộ. Bên cạnh đó, các hoạt động đốt nhiên liệu như đốt củi, dầu lò, than đá hoặc hoạt động xây dựng cũng tạo ra loại bụi này.

Chỉ số chất lượng không khí (Air Quality Index – AQI) là chỉ số dùng để báo cáo mức độ ô nhiễm không khí, trong đó có đo lường các chất ô nhiễm như PM2.5. Các hạt PM2.5 có khả năng xâm nhập sâu vào đường hô hấp, đi đến tận phổi. Việc tiếp xúc với bụi mịn có thể gây ra các tác động sức khỏe ngắn hạn như kích ứng mắt, mũi, họng và phổi. Các triệu chứng thường gặp bao gồm ho, hắt hơi, sổ mũi và khó thở. Tiếp xúc kéo dài với bụi mịn có thể ảnh hưởng đến chức năng phổilàm trầm trọng hơn các bệnh lý như hen phế quản và bệnh tim mạch. Ngoài ra, nguy cơ mắc ung thư phổi cũng tăng lên khi nồng độ PM2.5 trong không khí cao. Khi mức PM2.5 ngoài trời tăng cao, nên hạn chế ra ngoài, sử dụng máy lọc không khí, và đeo khẩu trang bảo vệ để giảm thiểu tác hại đến sức khỏe.

Thuốc lá điện tử

Thuốc lá điện tử là thiết bị hoạt động bằng pin, có chức năng tỏa ra hơi chứa nicotine hoặc dung dịch không chứa nicotine để người dùng hít vào. Loại thiết bị này thường có hình dạng giống thuốc lá truyền thống, nhưng không tạo ra khói.

Mặc dù thuốc lá điện tử giúp giảm mức độ tiếp xúc với các chất độc hại như thạch tín (arsenic), chì (lead) và các chất khác có trong thuốc lá thông thường, điều đó không có nghĩa là thuốc lá điện tử an toàn.

Hiện nay, các nghiên cứu về mức độ an toàn của thuốc lá điện tử vẫn đang được tiếp tục thực hiện. Cần có thêm bằng chứng khoa học trước khi có thể kết luận rõ ràng liệu thuốc lá điện tử có hại hay an toàn cho sức khỏe.

Người tiêu dùng cần lưu ý rằng các thông tin hiện có về thuốc lá điện tử vẫn còn ở giai đoạn ban đầu. Nghiên cứu sâu hơn sẽ giúp làm rõ ảnh hưởng lâu dài của việc sử dụng thuốc lá điện tử đối với sức khỏe.

Chẩn đoán sớm

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society) khuyến nghị rằng những người hiện đang hút thuốc hoặc đã từng hút thuốc trên 30 gói/năm, hoặc đã ngừng hút thuốc dưới 15 năm, và từ 55 tuổi trở lên, nên tầm soát ung thư phổi bằng phương pháp chụp CT liều thấp (Low-dose CT scan) một lần mỗi năm.

Việc phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm giúp người bệnh có nhiều lựa chọn điều trị hơn, đồng thời tăng đáng kể cơ hội sống và cải thiện chất lượng cuộc sống.