เครื่องตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจแบบพกติดตัว

ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจเต้นผิดปกติส่วนหนึ่งจะไม่มีอาการ ทำให้ไม่ได้ตระหนักถึงความสำคัญและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น ซึ่งทำให้ผู้ป่วยประสบปัญหาในการดำเนินชีวิต ตั้งแต่อัมพาตจนถึงเสียชีวิต

หัวใจเต้นผิดจังหวะ (Cardiac arrhythmia) กลุ่มโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ คือโรคที่มีความผิดปกติของการนำไฟฟ้าภายในหัวใจ ส่งผลทำให้จังหวะการเต้นของหัวใจผิดไปจากปกติ ลักษณะการเต้นของหัวใจอาจจะเต้นช้า เต้นเร็ว เต้นไม่สม่ำเสมอ หรือเต้นสะดุดก็ได้

ชนิดของโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ที่พบได้บ่อย

โรคหัวใจห้องบนเต้นเร็ว (Supraventricular tachycardia ; SVT)
โรคหัวใจห้องล่างเต้นเร็ว (Ventricular tachycardia : VT)
โรคหัวใจห้องบนเต้นพลิ้ว (Atrial fibrillation, AF)
หัวใจห้องบนเต้นสะดุด (Premature atrial contraction, PAC)
หัวใจห้องล่างเต้นสะดุด (Premature ventricular contraction, PVC)
โรคหัวใจห้องบนเต้นช้า (Sick sinus syndrome, SSS)
โรคหัวใจห้องล่างเต้นช้า ไม่สัมพันธ์กับห้องบน (Atrioventricular block, AV block)

การตรวจวินิจฉัยกลุ่มโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ประกอบด้วย

การซักประวัติ และตรวจร่างกายเบื้องต้น
ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiography, ECG)

การตรวจพิเศษอื่นๆ ตามความเหมาะสม เช่น

การตรวจคลื่นเสียงสะท้อนหัวใจ (Echocardiography)
การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะเดินสายพาน (Exercise stress test)
การตรวจเอกซ์เรย์ปอด (Chest X-ray)
การตรวจผลเลือด

เนื่องจาก กลุ่มโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะสามารถมีอาการเป็นๆหายๆได้ ทำให้การตรวจ ณ ขณะที่ไม่มีอาการแล้วปกติได้ ทำให้มีความจำเป็นที่ต้องตรวจเพิ่มเติมโดยการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจชนิดพกพาหรือติดกลับไปที่บ้าน (Ambulatory ECG monitoring) ซึ่งประกอบไปด้วย

1. Holter monitoring

เครื่องติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจทุกๆจังหวะ เป็นเวลา 24-48 ชั่วโมง (หรือในบางรุ่น ติดได้ถึง 7 วัน)

• ข้อดี : ติดกับตัวตลอดเวลา ทำให้ได้ข้อมูลคลื่นไฟฟ้าหัวใจตลอดทั้งวัน

• ข้อเสีย : มักจะติดได้ไม่เกิน 48 ชั่วโมง เพราะแบตเตอรี่จำกัด ทำให้ใช้วินิจฉัยโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะที่มีอาการนานๆครั้งไม่ได้

• เหมาะกับผู้ที่มีอาการสงสัยหัวใจเต้นผิดจังหวะ มากกว่า 1 ครั้งต่อสัปดาห์

2. Event recorder

เครื่องที่ใช้เพื่อตรวจจับคลื่นหัวใจเป็นครั้งๆ ครั้งละ 30-60 วินาที ไม่ได้เปิดการตรวจจับตลอดเวลา

• ข้อดี : สามารถเก็บไว้ตรวจได้นาน เนื่องจากไม่ต้องเปิดเครื่องไว้ตลอดเวลา

• ข้อเสีย : ต้องมีอาการนานพอที่จะเก็บคลื่นไฟฟ้าหัวใจทัน (ประมาณ 30 วินาทีขึ้นไป) ไม่สามารถตรวจในคนที่มีอาการหมดสติได้

• เหมาะกับผู้ที่มีอาการสงสัยหัวใจเต้นผิดจังหวะนานๆเป็นที เช่น น้อยกว่า 1 ครั้งต่อสัปดาห์ โดยแต่ละครั้งมีอาการนานพอที่จะหยิบเครื่องมาตรวจจับได้เอง

3. External loop recorder

เป็นเครื่องที่ติดตัวไว้ จับสัญญาณคลื่นหัวใจตลอดเวลา จะบันทึกข้อมูลไว้ก็ต่อเมื่อ หัวใจเต้นผิดจังหวะตามเกณฑ์ที่ตั้งไว้ หรือตอนที่เรากดให้บันทึก มักจะติดไว้ 1-4 สัปดาห์

• ข้อดี : ติดกับตัวตลอดเวลา สามารถบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจย้อนเวลาจากตอนที่กดบันทึกได้ประมาณ 20-60 วินาที

• ข้อเสีย : ติดไว้กับตัวค่อนข้างนาน ต้องถอดออกเวลาอาบน้ำ และเปลี่ยนแผ่นติดผิวเอง

• เหมาะกับผู้ที่มีอาการนานๆครั้ง โดยแต่ละครั้งมีอาการสั้นๆ หรือมีหน้ามืดหมดสติ

ป้องกันภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ…เริ่มต้นจากการดูแลสุขภาพตัวเอง

หลีกเลี่ยง “ความเครียด” เพราะเมื่อมีความเครียด ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนและสารสื่อประสาทประเภทต่างๆ ไปกระตุ้นหัวใจให้เต้นเร็วและเต้นผิดจังหวะได้
หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น อย่าง ชา กาแฟ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มชูกำลัง และการสูบบุหรี่
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ แต่ไม่ควรออกกำลังกายแบบหักโหมเกินไป
ให้ความสำคัญกับการตรวจสุขภาพและพบแพทย์เมื่อสังเกตเห็นความผิดปกติ