พื้นฐานอารมณ์

คุณพ่อคุณแม่อาจเคยสงสัยว่า ทำไมลูกของเราถึงมีนิสัยที่ไม่เหมือนเด็กคนอื่น ทำไมน้องถึงนิสัยไม่เหมือนพี่ ทั้ง ๆ ที่ได้รับการเลี้ยงดูแบบเดียวกันมา สำหรับคำตอบของคำถามนี้ก็คือเด็กแต่ละคนมีพื้นฐานทางอารมณ์ (Temperament) ที่แตกต่างกัน โดยพื้นฐานทางอารมณ์นี้เป็นธรรมชาติที่ติดตัวเด็กมาตั้งแต่เกิด อาจสัมพันธ์กับพันธุกรรม ประวัติการตั้งครรภ์ สารอาหารหรือแม้แต่อารมณ์ของแม่ ทำให้เด็กแต่ละคนแสดงพฤติกรรมที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งเราสามารถจำแนกลักษณะพื้นฐานทางอารมณ์ได้เป็น 4 รูปแบบ ดังนี้

1. เด็กเลี้ยงง่าย (Easy Child) กลุ่มนี้เป็นเด็กที่จะอารมณ์ดี กินง่าย นอนหลับง่าย ขับถ่ายเป็นเวลา ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นรอบตัวได้เป็นอย่างดี ปรับตัวเข้ากับสถานการณ์ใหม่ ๆ ได้ง่าย ซึ่งพบเด็กกลุ่มนี้ได้มากที่สุดถึงร้อยละ 40 ของเด็กทั่วไป
2. เด็กเลี้ยงยาก (Difficult Child) เป็นกลุ่มของเด็กที่มีการปรับตัวยากมากเป็นพิเศษ มักจะตอบสนองต่อสิ่งรอบตัวในเชิงลบและรุนแรง เช่น ขี้โมโห หงุดหงิดง่าย งอแง มักมีปัญหากินยาก นอนยาก ขับถ่ายไม่เป็นเวลา คาดเดาพฤติกรรมได้ยาก มีปัญหาปรับตัวเวลาเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมใหม่ ๆ พบได้ประมาณ ร้อยละ 10 ของเด็กทั่วไป
3. เด็กปรับตัวช้า (Slow to warm up) เป็นเด็กที่ต้องอาศัยเวลาในการปรับตัว ตอบสนองต่อสิ่งรอบตัวช้าแต่ไม่ได้เป็นเชิงลบ กินนอนและขับถ่ายเป็นเวลา ปกติจะอารมณ์ดี แต่มักอ่อนไหวง่าย ชอบทำอะไรแบบค่อยเป็นค่อยไป พบได้ร้อยละ 15 ของเด็กทั่วไป
4. เด็กที่มีลักษณะผสมผสาน (Mixed Type) เป็นกลุ่มเด็กที่มีหลาย ๆ ลักษณะผสมกัน แต่ไม่ได้มีอาการชัดเจนเป็นลักษณะใดลักษณะหนึ่ง มักขึ้นกับสถานการณ์ต่าง ๆ เป็นสำคัญ พบได้ร้อยละ 35 ของทั้งหมด

ขณะเดียวกัน คุณพ่อ คุณแม่ หรือผู้ปกครองก็ล้วนแล้วแต่มีพื้นฐานทางอารมณ์ที่แตกต่างกันไป เราอาจเคยเป็นเด็กที่เลี้ยงง่าย เด็กเลี้ยงยาก เด็กปรับตัวช้าหรือเด็กที่มีลักษณะผสมผสาน ที่เมื่อผ่านกาลเวลาผ่านประสบการณ์ชีวิตต่าง ๆ ก็จะเป็นตัวปรับลักษณบุคคลิกของเราให้เป็นไปในแบบปัจจุบัน เมื่อต้องมาเลี้ยงลูก จึงมีความจำเป็นที่พ่อแม่ต้องเข้าใจในธรรมชาติของทั้งตัวเองและลูก เพื่อให้สามารถปรับตัวและใจให้เข้าหากันได้ง่ายขึ้น ตัวอย่างเช่น ในกลุ่มพ่อแม่ที่เป็นเด็กเลี้ยงง่ายมาก่อนเมื่อต้องมาเลี้ยงเด็กเลี้ยงยาก หรือปรับตัวช้า ก็อาจไม่เข้าใจพฤติกรรม หรือหงุดหงิดกับลูกได้

ข้อควรจำคือในโลกนี้ไม่มีพ่อแม่ที่ดีที่สุด แต่พ่อแม่สามารถเป็นพ่อแม่ที่เหมาะสมกับลูกของเรามากที่สุดได้ ยอมรับความเป็นตัวของเราและของลูก อย่าลืมที่จะเรียนรู้และปรับตัวไปด้วยกันนะคะ