เรื่องต้องรู้ก่อนส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบน

หากมีอาการปวดท้องช่วงบนแล้วไม่หาย รวมถึงความผิดปกติอื่น ๆ ในระบบทางเดินอาหาร การส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนมีส่วนสำคัญในการตรวจวินิจฉัย ประเมิน และรักษาโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร ช่วยเพิ่มโอกาสการรักษาตั้งแต่ระยะแรก คืนคุณภาพชีวิตที่ดีให้กลับมาโดยเร็ว

ส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนคืออะไร

การส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนเป็นการส่องกล้องตรวจดูลักษณะของทางเดินอาหาร ตั้งแต่หลอดอาหารจนถึงลำไส้เล็กส่วนต้น โดยใช้กล้องที่มีไฟส่องตรงส่วนปลาย ภาพที่ได้จะมาจากปลายสุดของกล้อง สามารถรักษาและตัดชิ้นเนื้อเพื่อส่งตรวจทางพยาธิวิทยาต่อไป

ใครควรเข้ารับการส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบน

• มีเลือดออกจากทางเดินอาหารส่วนบน
• ปวดท้องส่วนบนได้รับการรักษาแล้วไม่หาย
• ปวดท้องส่วนบนที่สัมพันธ์กับอาการ หรืออาการแสดงอื่น ๆ ที่น่าสงสัยว่าจะมีโรคที่ร้ายแรง เช่น เบื่ออาหาร น้ำหนักลด หรือพบอาการในผู้ป่วยอายุ 45 ปีขึ้นไป
• กลืนลำบากหรือกลืนแล้วเจ็บ
• โรคกรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนกลับที่ไม่หายหรือเป็นใหม่แม้จะได้รับการรักษาไปแล้ว
• อาเจียนติดต่อกันเป็นเวลานานแบบไม่ทราบสาเหตุ
• ผู้ป่วยที่มีภาพถ่ายรังสีผิดปกติ เช่น พบแผลหรือเนื้องอกในกระเพาะอาหาร
• ผู้ที่ต้องการตัดชิ้นเนื้อเพื่อพิสูจน์ หรือเก็บของเหลวและน้ำย่อยตรวจ
• ผู้ที่แพทย์ต้องการประเมินการบาดเจ็บของทางเดินอาหารจากการกินสารกัดกร่อน
• ผู้ที่ต้องการเอาสิ่งแปลกปลอม ตัดเนื้องอก หรือจี้ทำลายเนื้องอกออกทางเดินอาหารส่วนบน
• ผู้ที่ต้องการใส่สายให้อาหารชนิดต่าง ๆ เช่น สายให้อาหารเข้ากระเพาะหรือลำไส้ผ่านทางหน้าท้อง (PEG or PEJ)
• ผู้ที่รักษาการตีบแคบของทางเดินอาหารโดยขยาย ใส่ท่อหรือฉีดยา

เตรียมตัวก่อนส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนอย่างไร

• งดน้ำและอาหารทุกชนิดอย่างน้อย 6 ชั่วโมงก่อนตรวจ เพื่อป้องกันการสำลักอาหารเข้าระบบทางเดินหายใจ 
• แจ้งประวัติการแพ้ยา ประวัติโรคประจำตัว ยาที่รับประทานอยู่ประจำ โดยเฉพาะยาในกลุ่มต้านการแข็งตัวของเลือด เพื่อพิจารณาการใช้หรือหยุดยาก่อนทำหัตถการ 
• หากสวมฟันปลอมให้ถอดออกในวันส่องกล้องตรวจเพื่อป้องกันการเลื่อนหลุดและการอุดตันทางเดินหายใจ
• ควรมาถึงก่อนเวลานัดหมายตรวจ 30 นาที

ดูแลหลังส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนอย่างไร

• ในผู้ที่ได้ยาลดระดับหรือยาระงับความรู้สึกหลังส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนจะมีการสังเกตอาการและติดตามประเมินสัญญาณชีพในห้องพักฟื้นอย่างน้อย 1 – 2 ชั่วโมง หรือจนกว่าผู้ป่วยจะตื่นรู้ตัวดีและสัญญาณชีพปกติ
• อาการชาในลำคอจะหายไปภายใน 1 ชั่วโมง ระหว่างนี้ให้งดน้ำและอาหารจนกว่าอาการชาจะหายไป เมื่ออาการชาหายให้ลองจิบน้ำ ถ้าไม่สำลักสามารถดื่มน้ำและรับประทานอาหารได้
• มาพบแพทย์ตามนัดหมาย โดยเฉพาะผู้ที่มีการส่งชิ้นเนื้อตรวจ ปกติผลจะออกภายใน 5 – 7 วัน 
• มื้อแรกหลังส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนควรเป็นอาหารอ่อน หลังจากนั้นจึงรับประทานอาหารตามปกติ 
• ระหว่างเดินทางกลับควรมีผู้ดูแล งดขับรถด้วยตนเองหลังตรวจ 24 ชั่วโมง 
• สังเกตอาการผิดปกติที่อาจเกิดขึ้น เช่น ผู้ที่ได้รับการขยายหลอดอาหาร ถ้าเจ็บปวดรุนแรงที่คอ หน้าอก หายใจลำบาก มีเลือดออก หรือคลำลมใต้ผิวหนังได้ให้รีบแจ้งแพทย์ทันที
• หากปวดท้องรุนแรง มีไข้ ไอ เหนื่อย ถ่ายอุจจาระหรืออาเจียนมีเลือดปนมากผิดปกติ ให้รีบพบแพทย์
• ในกรณีที่มีอายุตั้งแต่ 80 ปีขึ้นไป แนะนำให้นอนโรงพยาบาลเพื่อสังเกตอาการหลังส่องกล้องอย่างน้อย 1 คืน

ผลข้างเคียงจากการส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนคืออะไร

• เจ็บคอจากการเสียดสีของกล้อง
• ชาในลำคอจากยาชาเฉพาะที่
• ท้องอืด เพราะขณะทำการส่องกล้องต้องเป่าลมเข้ากระเพาะอาหาร แต่อาการจะดีขึ้นเมื่อร่างกายขับลมออกมา
• มึนงงจากการได้รับยานอนหลับ หรือได้รับผลกระทบจากการได้รับยา เช่น การแพ้ยา เป็นต้น

ข้อดีของการส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบนคืออะไร

• แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคได้อย่างถูกต้อง
• กรณีที่พบติ่งเนื้อหรือเนื้องอก แพทย์สามารถทำการรักษาได้ทันที
• หากสงสัยว่าจะมีเนื้อร้าย สามารถตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจทางพยาธิวิทยาได้ทันที 
• ตรวจหาเชื้อแบคทีเรียในกระเพาะอาหารได้ ซึ่งเป็นสาเหตุทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหาร
• เจ็บปวดน้อยมากและไม่มีบาดแผลจากการผ่าตัด

แพทย์ที่ชำนาญการส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบน

นพ.ประภัสสร์ สมิติษเฐียร อายุรแพทย์ผู้ชำนาญด้านทางเดินอาหารและตับ ศูนย์โรคทางเดินอาหารและตับ โรงพยาบาลกรุงเทพ     

สามารถคลิกที่นี่เพื่อทำนัดหมายได้ด้วยตนเอง

โรงพยาบาลที่ชำนาญด้านการส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบน

ศูนย์โรคทางเดินอาหารและตับ โรงพยาบาลกรุงเทพ พร้อมให้คำปรึกษาเกี่ยวกับปัญหาและความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารตรวจส่องกล้องทางเดินอาหารรักษาโรคทางเดินอาหารด้วยเทคนิคที่ทันสมัยเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีในทุกวัน