ศูนย์อาชีวอนามัย

1. การประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพเฉพาะ (Targeted Health Risk Assessment)

Targeted HRA เป็นการประมาณระดับความเสี่ยงหรือโอกาสที่ผู้ปฏิบัติงานจะเกิดผลกระทบด้านสุขภาพจากการได้รับสารเคมีหรือสัมผัสปัจจัยทางกายภาพ (ความร้อน แสง เสียง) โดยพิจารณาจากระดับการสัมผัสและความรุนแรงของผลกระทบของปัจจัยอันตรายเฉพาะชนิด โดยทั่วไปดำเนินการเพื่อยืนยันผลการประเมินความเสี่ยงเบื้องต้น เมื่อความเสี่ยงนั้นอยู่ในระดับที่มีนัยสำคัญ เพื่อประกอบการตัดสินใจดำเนินการจัดการกับความเสี่ยงนั้น

วัตถุประสงค์ของการประเมินความเสี่ยง

• เพื่อทราบระดับความเสี่ยงที่ถูกต้องกว่า
• เพื่อวางแผนและจัดสรรงบประมาณจัดการความเสี่ยง
• เพื่อจัดเก็บและใช้ประโยชน์สำหรับการเฝ้าระวังสุขภาพหรือโรคจากการทำงาน
• เพื่อสื่อสารความเสี่ยงให้กับผู้ปฏิบัติงานและผู้ที่เกี่ยวข้องรับทราบ
• เพื่อดำเนินการตามพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554

ประโยชน์ที่ได้รับ คือ ประหยัดค่าใช้จ่ายและปฏิบัติตามกฎหมาย เนื่องจากสามารถวางแผนและจัดการความเสี่ยงได้อย่างเหมาะสม และจัดการเรื่องการตรวจสภาพแวดล้อมการทำงาน และการตรวจสุขภาพอาชีวอนามัยตามปัจจัยเสี่ยงได้

ทีมสำรวจและตรวจวัดประกอบด้วย

• นักสุขศาสตร์อุตสาหกรรม
• อาชีวแพทย์
• พยาบาลอาชีวอนามัย
• นักวิทยาศาสตร์

รายงานผลการสำรวจและตรวจวัด ครอบคลุม

• ผลการประเมินการสัมผัส
• ระดับความเสี่ยงด้านสุขภาพเฉพาะ
• แนวทางการจัดการความเสี่ยง
• แผนการตรวจวัดสิ่งแวดล้อม
• รายการตรวจสุขภาพอาชีวอนามัยตามปัจจัยเสี่ยง

2. การเดินสำรวจสถานประกอบการ (Walkthrough Survey)

เป็นการสำรวจสถานประกอบการเพื่อรวบรวมข้อมูลพื้นฐานโดยละเอียดเกี่ยวกับสถานที่ทำงาน ผู้ปฏิบัติงาน และอันตรายในสิ่งแวดล้อมการทำงาน เพื่อระบุอันตรายต่อสุขภาพในสิ่งแวดล้อมการทำงาน จัดกลุ่มพนักงานที่มีการสัมผัสเหมือนกัน (Similar Exposure Group, SEG) ประเมินความเสี่ยงเบื้องต้น (Baseline Health Risk Assessment)

วัตถุประสงค์

• เพื่อค้นหาและระบุอันตรายในสิ่งแวดล้อมการทำงานที่ครอบคลุมทุกกระบวนการผลิต ทุกพื้นที่ และทุกลักษณะงาน
• เพื่อจัด SEG ของผู้ปฏิบัติงานในสถานประกอบการ ซึ่งจะนำไปสู่การวางแผนการบริหารจัดการด้านการตรวจวัดสิ่งแวดล้อมและสุขภาพต่อไป
• เพื่อประเมินความเสี่ยงเบื้องต้น (Baseline HRA) ซึ่งจะนำไปสู่การประเมินความเสี่ยงเฉพาะอันตราย (Targeted HRA) และวางแผนจัดการความเสี่ยงได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ควรสำรวจเมื่อไร

ควรเดินสำรวจอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิต สารเคมี ลักษณะและวิธีการทำงาน รวมถึงมาตรการควบคุมต่าง ๆ เช่น ระบบระบายอากาศ และอื่น ๆ ที่อาจส่งผลกระทบต่อการสัมผัสสารของผู้ปฏิบัติงาน

ทีมเดินสำรวจประกอบด้วย

• อาชีวแพทย์
• นักสุขศาสตร์อุตสาหกรรม
• พยาบาลอาชีวอนามัย

รายงานผลการสำรวจครอบคลุม

• สิ่งที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพทั้งทางเคมี กายภาพ และชีวภาพ
• การจัด SEG
• Baseline HRA
• ข้อเสนอแนะเพื่อการดำเนินการต่อไป

3. การประเมินการสัมผัสทางสุขศาสตร์อุตสาหกรรม (Industry Hygiene Exposure Assessment)

เป็นการตรวจวัดและการเก็บตัวอย่างในสภาพแวดล้อมในการทำงาน เพื่อประเมินอันตรายทางกายภาพ เคมี และชีวภาพ โดยเครื่องมือทางสุขศาสตร์อุสาหกรรม เช่น แบบสำรวจสถานประกอบการ เครื่องมืออ่านค่าโดยตรง ชุดอุปกรณ์เก็บตัวอย่างอากาศเพื่อวิเคราะห์ความเข้มข้นสารเคมี และจุลชีพที่แขวนลอยในอากาศ และชุดเก็บตัวอย่างจุลชีพบนพื้นผิว เครื่องตรวจวัดความร้อน แสง เสียง โดยเปรียบเทียบผลกับค่า OEL ในระดับประเทศและสากล

วัตถุประสงค์

• เพื่อปฏิบัติตามข้อกำหนดของกฎหมาย
• เพื่อประเมินการสัมผัสปัจจัยเสี่ยงของผู้ปฏิบัติงานสำหรับการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพ
• เพื่อประเมินประสิทธิภาพของมาตรการการควบคุม
• เพื่อตรวจหาแหล่งของอันตราย
• เพื่อการสอบสวนโรคหรือการเจ็บป่วยจากการทำงาน
• เพื่อระบุแหล่งของการสัมผัสที่เกินค่า OEL

อันตรายในสิ่งแวดล้อมการทำงาน

อันตรายในสิ่งแวดล้อมการทำงานที่สามารถประเมินการสัมผัส

• อันตรายทางเคมี – สารเคมีในอากาศ ใช้เครื่องมือมาตรฐานและวิธีที่เป็นสากล เช่น NIOSH Methods, OSHA methods, MDHS ฯลฯ หรือเครื่องมืออ่านค่าโดยตรง ซึ่งได้รับการเปรียบเทียบความถูกต้องสม่ำเสมอ
• อันตรายทางกายภาพ : แสงสว่าง เสียง ความร้อน ด้วยเครื่องมือที่มีมาตรฐานตามที่กฎหมายกำหนด
• อันตรายทางชีวภาพ: เชื้อรา แบคทีเรีย รวมถึง Legionella ฺBacteria ในอากาศ น้ำ และบนพื้นผิว เก็บและวิเคราะห์ตัวอย่างโดยผู้ที่มีความชำนาญการเฉพาะด้าน

รายงานผลการสำรวจและตรวจวัด 

รายงานผลการสำรวจและตรวจวัดที่ครอบคลุม

• ผลการตรวจวัดและวิเคราะห์
• การแปลผลโดยเปรียบเทียบกับมาตรฐานตามกฎหมายและมาตรฐานเสนอแนะที่เหมาะสม
• สรุปผลและข้อเสนอแนะสำหรับการดำเนินการต่อ เช่น มาตรการควบคุม แผนการประเมินซ้ำ ฯลฯ

4. คุณภาพอากาศภายในอาคาร (Indoor Air Quality, IAQ)

คุณภาพอากาศภายในอาคาร หมายถึง คุณภาพอากาศภายในและรอบ ๆ อาคาร หรือสิ่งปลูกสร้าง โดยเฉพาะที่สัมพันธ์กับสุขภาพและความสบายของผู้ที่อยู่อาศัยในอาคารหรือสิ่งปลูกสร้างนั้น
ทั้งมลพิษอากาศภายในอาคาร สารเคมีในรูปอนุภาค ก๊าซ และไอระเหย เช่น ฝุ่นจากการจราจร ฟอร์มัลดีไฮด์ สารระเหยอินทรีย์ ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ ฯลฯ ก่อให้เกิด

• การระคายเคืองตาและระบบทางเดินหายใจ
• เนื้อเยื่อโพรงจมูก เยื่อบุทางเดินหายใจ และปอดอักเสบ ทำให้ปอดรับก๊าซออกซิเจนได้น้อยลง
• อาการหอบหืด ผู้ที่เป็นโรคปอดเรื้อรังหรือหอบหืดอาจมีอาการรุนแรงขึ้น ในระยะยาวอาจทำให้หลอดลมอักเสบเรื้อรังได้
• มะเร็ง

แหล่งมลพิษภายในอาคาร

• ภายในอาคาร ได้แก่ วัสดุตกแต่งภายใน เฟอร์นิเจอร์ วัสดุปูพื้น ผนัง อุปกรณ์สำนักงาน เช่น เครื่องถ่ายเอกสาร สำหรับอาคารใหม่อาจรวมถึงวัสดุตกแต่งและสีทาภายใน
• ภายนอกอาคาร ได้แก่ การจราจร การก่อสร้าง อุตสาหกรรม

***ระบบทำความเย็นและระบายอากาศที่ทำงานไม่เหมาะสม อาจก่อทั้งมลพิษในอาคารและนำมลพิษจากภายนอกเข้าอาคารได้

ประโยชน์ของการมี IAQ ที่ดี คือ เพิ่มผลิตภาพของงาน จากพนักงานที่มีปัญหาสุขภาพเนื่องจากปัญหา IAQ และที่มีขวัญกำลังใจในการทำงานจากความใส่ใจของผู้บริหาร

การตรวจวัดคุณภาพอากาศ

• ควรตรวจวัดคุณภาพอากาศภายในอาคารทุก 1 ปี
• ควรตรวจเมื่อมีการปรับปรุงหรือซ่อมแซมอาคาร
• ควรตรวจเมื่อมีข้อร้องเรียนของพนักงานเกี่ยวกับ IAQ

***ใช้เวลาในการตรวจวัด 1 – 3 วัน ขึ้นกับขนาดพื้นที่ ระบบทำความเย็น ระบบระบายอากาศ และจำนวนจุดตรวจวัด

มาตรฐาน IAQ ที่ใช้

• American Society of Heating, Refrigerating and Air – Conditioning Engineers (ASHRAE) Standard 62.1 – 2016 สำหรับอาคารสำนักงาน
• ASHRAE HVAC Design Manual for Hospitals and Clinics สำหรับโรงพยาบาล

สำรวจและตรวจวัด

ทีมสำรวจและตรวจวัด ประกอบด้วย

• นักสุขศาสตร์อุตสาหกรรม
• อาชีวแพทย์
• นักวิทยาศาสตร์

รายงานผลการสำรวจและตรวจวัด 

รายงานผลการสำรวจและตรวจวัด ครอบคลุม

• ผลการตรวจวัดคุณภาพอากาศภายในอาคาร ครอบคลุมด้านเคมี ชีวภาพ อัตราการระบายอากาศ และดัชนีความสบาย
• ระบุแหล่งและสาเหตุของ IAQ
• แนวทางการป้องกันและควบคุมปัญหา IAQ